Na Võ Nhai nức tiếng gần xa với vị ngọt đậm và hương thơm đặc trưng. Ảnh: Phạm Hiếu.
Thái Nguyên là vùng sản xuất chè nổi tiếng cả nước với danh xưng “đệ nhất danh trà”. Thế nhưng “Thủ đô gió ngàn” vẫn còn vô số những sản vật đặc sắc khác. Một trong những sản vật ấy là na Võ Nhai.
Huyện vùng cao Võ Nhai được thiên nhiên ưu ái ban tặng chất đất, khí hậu phù hợp cho sự sinh trưởng và phát triển của nhiều loại cây ăn quả, trong đó có cây na. Cây na trồng trên sườn núi bao giờ cũng cho quả ngon, ngọt hơn na trồng dưới những vùng đất bằng phẳng. Cây na ở huyện vùng cao Võ nhai đã có từ mấy chục năm nay, được bà con trong vùng trồng và chăm sóc qua nhiều thế hệ. Trải qua nhiều năm, na Võ Nhai vẫn giữ được hương vị đặc trưng.
Na Võ Nhai có vị ngọt đậm, hương thơm khó quên không lẫn với bất cứ nơi nào. Na Võ Nhai quả to, múi căng, thưa hạt, bóc một lớp vỏ mỏng để lộ lớp cùi trắng ngần, bên trong là hạt nhỏ màu đen nháy, nếm thử có vị ngọt đậm đà, mùi hương cũng rất đặc trưng, dìu dịu, tinh khiết.
Na Võ Nhai quả to, múi căng, thưa hạt, có vị ngọt đậm đà, mùi hương cũng rất đặc trưng, dìu dịu, tinh khiết. Ảnh: Phạm Hiếu.
Là vùng trồng na tập trung lớn nhất của huyện Võ Nhai, xã La Hiên có khoảng trên 300ha na. Không phải tự nhiên mà na La Hiên lại trở thành đặc sản. Được thổ nhưỡng nơi núi rừng Việt Bắc nuôi dưỡng, những gốc na hút tinh túy từ sương mai, gió ngàn, cho ra những quả na to, mắt căng, thưa hạt, dày cùi, vị ngọt thơm, đậm đà khó quên. Na thông thường sẽ có mùi hăng sặc lên mũi khi còn xanh nhưng na La Hiên thì dìu dịu mùi na chín tự nhiên.
Nhờ khí hậu thuận lợi, những cây na lớn lên ở đây không chỉ sai quả mà còn có mùi thơm đặc biệt. Tuy chưa khẳng định được tên tuổi lớn trên thị trường nhưng na La Hiên cũng đã đạt chuẩn OCOP 3 sao vào năm 2020, trở thành cây ăn quả chủ lực của huyện Võ Nhai.
Na La Hiên đã đạt chuẩn OCOP 3 sao vào năm 2020, trở thành cây ăn quả chủ lực của huyện Võ Nhai. Ảnh: Phạm Hiếu.
Mỗi năm, hàng nghìn tấn na La Hiên đổ đi khắp nơi, có thời điểm “cháy hàng”. Thương lái đổ về La Hiên đặt trước cả vườn na khi quả còn chưa mở mắt. Tiếng thơm cứ thế lan dần, na La Hiên theo những chuyến xe đi khắp các chợ xa gần, xuôi về Hà Nội, tỏa ra nhiều nơi khắp cả nước.
Cách đây hơn 20 năm, người dân xã La Hiên thường trồng mía, chè và nhiều cây ăn quả khác nhưng hiệu quả kinh tế không cao. Từ những năm 2000, bà con nơi đây bắt đầu bén duyên với cây na. Chuyển sang trồng na, kinh tế và đời sống của bà con đã có sự cải thiện rõ rệt. Chính cây na đã giúp bà con xóa đói, giảm nghèo. Cũng từ những vườn na, bà con đã có thể xây lên những ngôi nhà 2, 3 tầng kiên cố.
Một vườn na La Hiên được sản xuất theo tiêu chuẩn VietGAP. Ảnh: Phạm Hiếu.
Hiện nay, huyện Võ Nhai được biết đến là một trong những vùng chuyên canh na lớn nhất của tỉnh Thái Nguyên. Để loại quả đặc sản này tiếp tục khẳng định giá trị, thời gian qua, địa phương đã triển khai nhiều chương trình hỗ trợ, khuyến khích mở rộng diện tích, nhất là sản xuất theo hướng VietGAP. Tuy sản xuất na theo tiêu chuẩn VietGAP không khó nhưng đòi hỏi chủ vườn phải thực hiện đúng quy trình từ khâu chăm sóc đến bảo quản, thu hoạch.
Năm 2021, huyện Võ Nhai đã triển khai thực hiện dự án phát triển cây na đặc sản và một số cây ăn quả có giá trị kinh tế cao giai đoạn 2021 – 2025, định hướng đến năm 2030 tại các xã: Tràng Xá, Phú Thượng, Lâu Thượng, La Hiên, Dân Tiến và Phương Giao. Dự án hỗ trợ toàn bộ chi phí cấp chứng nhận VietGAP lần đầu; hỗ trợ toàn bộ chi phí trồng mới, trồng cây thay thế; hỗ trợ 40% chi phí lắp đặt hệ thống tưới nước tiết kiệm cho cây ăn quả…
Sau hơn 2 năm thực hiện, diện tích cây na của huyện được mở rộng nhờ chính sách hỗ trợ giá giống và phân bón. Một số vùng trồng na từng bước ứng dụng khoa học – công nghệ, kỹ thuật vào sản xuất như: Lắp đặt hệ thống tưới phun nước tự động, sản xuất theo quy trình VietGAP và hữu cơ.
Na La Hiên ngày càng chiếm trọn niềm tin của người tiêu dùng. Ảnh: Phạm Hiếu.
Hiện xã La Hiên đã thành lập các tổ trồng na an toàn. Quả na La Hiên đã được dán tem nhãn và mã QR code để người tiêu dùng có thể truy xuất nguồn gốc. Năm 2018, na La Hiên đã được Cục Sở hữu trí tuệ công nhận nhãn hiệu tập thể và đạt chứng nhận sản phẩm OCOP 3 sao năm 2020.
Ông Lê Việt Hà, Phó Chủ tịch UBND xã La Hiên cho biết, những năm gần đây, địa phương đã có nhiều giải pháp để không ngừng nâng cao chất lượng nông sản thông qua việc thúc đẩy sản xuất theo hướng an toàn, hữu cơ. Đồng thời, minh bạch quy trình sản xuất, áp dụng sản xuất theo chuỗi để tăng giá trị sản phẩm…
“Nhờ đó, không chỉ quả na mà nhiều mặt hàng nông sản khác của người dân cũng được tiêu thụ rộng rãi trong và ngoài tỉnh, bước đầu xây dựng được thương hiệu”, ông Hà chia sẻ.
