Ngày 25/4, tại Ninh Bình, Cục Bảo vệ thực vật (BVTV) tổ chức hội nghị triển khai công tác phòng chống sinh vật gây hại trên lúa giai đoạn cuối vụ đông xuân 2023-2024 các tỉnh phía Bắc.

Theo Trung tâm BVTV phía Bắc, tổng diện tích lúa vụ đông xuân phía Bắc hơn 703.000ha. Trong đó trà xuân sớm hơn 34.600ha (đang ở giai đoạn phát triển đòng – trỗ); trà chính vụ hơn 280.000ha (đứng cái – làm đòng); trà xuân muộn hơn 388.000ha (đẻ nhánh rộ – cuối đẻ).

Đến hiện tại, các đối tượng sinh vật hại chính trên lúa như bệnh đạo ôn lá, sâu cuốn lá nhỏ, rầy nâu, rầy lưng trắng, bệnh khô vằn, chuột… có diện phân bố và mức độ hại cao hơn so với vụ đông xuân 2022 – 2023. Đặc biệt, sâu cuốn lá nhỏ lứa 1 có mật độ và diện tích nhiễm cao hơn rất nhiều so với cùng lứa năm trước.

Dự báo, từ nay tới cuối vụ thời tiết nắng mưa xen kẽ rất thuận lợi cho bệnh đạo ôn cổ bông phát sinh, phát triển. Bệnh phát sinh gây hại từ cuối tháng 4 trên giống nhiễm, diện tích lúa bị đạo ôn lá nặng, nhất là diện tích lúa trỗ – phơi màu trong điều kiện thuận lợi cho bệnh đạo ôn cổ bông phát sinh gây hại.

Đối với sâu cuốn lá nhỏ, trưởng thành lứa 2 vũ hóa rải rác từ giữa tháng 4 và vũ hóa rộ vào cuối tháng 4, sâu non nở và gây hại từ cuối tháng 4 đến đầu tháng 5 (tập trung từ 25/4 đến đầu tháng 5), đây là lứa sâu gây hại chính trong vụ đông xuân năm nay, phân bố chủ yếu trên các trà lúa xuân chính vụ, xuân muộn giai đoạn đòng – trước trỗ; sâu non gây hại nặng tại các tỉnh vùng Đồng bằng sông Hồng (ĐBSH), nhất là địa phương ven biển. Mật độ sâu cuốn lá nhỏ lứa 2 phổ biến từ 10 – 30 con/m2, cao 40 – 50 con/m2, cục bộ 70 – 100 con/m2, các tỉnh ven biển mật độ phổ biến 30 – 50 con/m2, nơi cao 50 – 100 con/m2, cục bộ 400 – 500 con/m2. Trưởng thành lứa 3 vũ hóa tập trung vào trung tuần tháng 5, sâu non hại chủ yếu trên lúa xuân muộn diện xanh tốt, lúa trỗ giai đoạn cuối tháng 5.

Rầy nâu, rầy lưng trắng lứa 2 rộ tập trung từ cuối tháng 4 đến đầu tháng 5 trên lúa xuân sớm – chính vụ giai đoạn trỗ – ngậm sữa và trên trà xuân muộn giai đoạn đòng – trước trỗ. Diện phân bố rộng mật độ phổ biến 500 – 700 con/m2, cao 2.000 – 5.000 con/m2, ổ >10.000 con/m2 khả năng cháy ổ nhỏ từ đầu tháng 5. Đây là lứa gây hại chính trên lúa các tỉnh Trung du miền núi phía Bắc, đặc biệt trên những giống nhiễm rầy.

Lứa 3 phát sinh gây hại từ giữa đến cuối tháng 5, phân bố chủ yếu trên trà xuân muộn giai đoạn chắc xanh – đỏ đuôi, mật độ phổ biến 500 -1.000 con/m2, cao hàng vạn con/m2. Khả năng cháy nhiều ổ vào giai đoạn từ giữa đến cuối tháng 5 đến đầu tháng 6 nếu không tổ chức phòng trừ tốt.

Sâu đục thân 2 chấm trưởng thành lứa 2 rộ từ cuối tháng 4 đến giữa tháng 5, sâu non gây bông bạc chủ yếu trên lúa trỗ đầu đến trung tuần tháng 5, tỷ lệ hại phổ biến 1-3%, nơi cao 10 – 15% số bông. Bệnh khô vằn, bạc lá, đốm sọc vi khuẩn, chuột… tiếp tục gây hại tăng từ nay đến cuối vụ.

Ông Trần Quyết Tâm, Giám đốc Trung tâm BVTV phía Bắc khuyến cáo: Các tỉnh cần theo dõi chặt chẽ diễn biến thời tiết và thời gian trỗ của các trà lúa để chủ động chỉ đạo phun phòng bệnh đạo ôn cổ bông. Đặc biệt quan tâm đến những diện tích lúa trỗ sớm cuối tháng 4, đầu tháng 5, nhất là trên những giống nhiễm và những diện tích lúa bị nhiễm bệnh đạo ôn lá nặng.

Đối với sâu cuốn lá nhỏ, hiện nay nguồn sâu cuốn lá nhỏ lứa 1 khá cao, dự báo mật độ sâu cuốn lá nhỏ lứa 2 cao hơn so với cùng lứa vụ xuân 2023, kết hợp với diễn biến thời tiết rất phức tạp nên từng tỉnh phải tổ chức điều tra bám sát diễn biến của sâu cuốn lá nhỏ trong giai đoạn từ giữa tháng 4 đến đầu tháng 5 để chọn thời gian thích hợp (thời điểm tổ chức phòng trừ tập trung từ 25/4 đến 5/5) để tổ chức chỉ đạo phòng trừ cho phù hợp và đem lại hiệu quả. Đối với những diện tích lúa có mật độ sâu cuốn lá nhỏ lứa 2 cao cần phải tổ chức kiểm tra lại sau khi phun, nếu mật độ còn cao cần tổ chức phòng trừ lần 2.

Đối với rầy nâu, rầy lưng trắng cần bám sát đồng ruộng, tổ chức phòng trừ tốt rầy lứa 2 để giảm áp lực rầy lứa 3. Theo dõi chặt chẽ thời gian vũ hóa của trưởng sâu đục thân lứa 2, nhất là trên các trà lúa trỗ sớm và trỗ muộn trong vùng. Tiếp tục giám sát chặt chẽ virus lùn sọc đen trên rầy và trên lúa xuân để chủ động quản lý bệnh lùn sọc đen trên lúa mùa ngay từ đầu vụ.

Ông Nguyễn Qúy Dương, Phó Cục trưởng Cục Bảo vệ thực vật đánh giá, dịp nghỉ lễ 30/4 – 1/5 năm nay sẽ rất vất vả đối với ngành BVTV. Bởi lẽ, thời tiết nóng ẩm xen kẽ như hiện nay là điều kiện thuận lợi cho sinh vật gây hại trên lúa phát sinh, phát triển, đặc biệt là sâu cuốn lá nhỏ. Thông tin từ các địa phương cho thấy mật độ sâu cuốn lá nhỏ cao hơn nhiều lần so với cùng kỳ các năm. Do đó, nếu các địa phương không kịp thời chỉ đạo phòng trừ tốt trong dịp này, khi lúa trỗ sâu non sẽ cuốn lá đòng và ăn trắng lá, ảnh hưởng rất lớn đến năng suất lúa.

Ông Nguyễn Quý Dương lưu ý Chi cục Trồng trọt và BVTV các tỉnh cần báo cáo Sở NN-PTNT, UBND tỉnh và bố trí cán bộ bám sát đồng ruộng, hướng dẫn nông dân phun trừ sâu cuốn lá nhỏ, kết hợp trừ rầy nâu và rầy lưng trắng. Sau phun 3 – 5 ngày cần kiểm tra mật độ sâu còn lại, nếu vẫn còn cao phải phun lần 2 để bảo vệ an toàn cho sản xuất. Đồng thời, tiếp tục giám sát chặt chẽ virus lùn sọc đen trên rầy và trên lúa xuân để chủ động quản lý bệnh lùn sọc đen trên lúa mùa ngay từ đầu vụ.