Chuyến xe thồ cuối ngày của ba, ngoài mùi mồ hôi tảo tần quen thuộc, còn phảng phất thơm một hương cốm rất lạ kỳ.

Tôi vẫn còn nhớ như in tấm lá sen dân dã, bọc kỹ lưỡng bên ngoài, để những hạt cốm xanh xanh, căng tròn, nấp mình trọn vẹn ở trong.

Món chả cốm

Ngân Châu

Nhà chúng tôi nghèo lắm. Những chuyến xe của ba luôn ướp đầy mồ hôi, nước mắt và biết bao khó nhọc từ sớm tinh mơ đến chiều muộn. Vậy nên, để mua một phần cốm non lúc bấy giờ, ắt hẳn ba phải cân nhắc thật kỹ.

Ba vẫn thường kể cho tôi nghe về những món đặc sản ẩm thực Hà Nội. Nhưng cuộc đời lao động vất vả của ba nào có dịp được đến thủ đô hay sẵn sàng bỏ ra số tiền lớn để thưởng thức hết những món ngon ấy. Ba từng nói cốm là món quà thiên nhiên đặc trưng của thủ đô, nếu gặp, ba chắc chắn sẽ mua để cả nhà ăn thử.

Lần mở lớp lá sen xanh xanh, những hạt cốm dẻo dần hiện ra, kéo theo một làn hương sữa non thanh khiết. Cốm thơm lắm, thơm đến mức anh em chúng tôi phải reo lên: “Trời ơi, thơm quá ba ơi”.

Chúng tôi bốc một nhúm cốm nhỏ lên tay và chỉ dám nhâm nhi từng hạt cốm mềm mềm, dẻo thơm.

Cho đến nhiều năm về sau, mỗi lần nghĩ về tuổi thơ, hình ảnh những hạt cốm non vẫn hiện lên như một món ngon khắc sâu vào tiềm thức. Chúng tôi thường đặt mua cốm sấy khô vì thuận tiện hơn, lại để được lâu.

Trải qua nhiều bước sàng sảy, luộc chín và rang lên trước khi giã, cốm vẫn giữ được màu xanh đặc trưng, mềm và thơm nhẹ, ngọt bùi hương lúa nếp. Sau đó, cốm mới được sấy khô để bảo quản lâu ngày.

Tôi lớn dần lên, lần đầu tiên đến Hà Nội là một mùa thu bạt ngàn hương sữa lúa non thanh tao, giăng đầy những gánh cốm rong. Cốm của hôm nay dẻo hơn, xanh hơn và cũng dậy lên mùi thơm đậm đà. Thay vì chỉ mân mê và thưởng thức từng hạt cốm nhỏ, người dân thủ đô đã ứng dụng cốm vào nhiều món ngon sáng tạo.

Có người đem hạt cốm nấu sữa cùng hạt điều hoặc óc chó, đậu xanh; cho ra vị sữa cốm phảng phất hương lúa đầu mùa, bâng khuâng khó tả.

Có người giã cốm rồi xay cùng thịt nạc để vắt thành những miếng chả cốm thơm lựng, quyện vị trong lá sen sau khi hấp chín và chiên vàng, giòn rụm.

Cốm non còn xuất hiện trong những món xôi, chè, bánh cốm dẻo, bánh chưng cốm hay cốm xào nước cốt dừa béo béo, thơm thơm.

Nói đến hương cốm, không thể không nhắc đến làng Vòng. Cũng như nhắc về thủ đô, chẳng thể nào bỏ quên mùi cốm non kết tinh vị đất, vị trời và đẫm mình trong sương sớm.

Hương cốm tuổi thơ tôi vẫn mênh mang ướp đầy hương đồng gió nội của một Hà Nội mùa thu…