Từ khi Hà Nội mở rộng địa giới hành chính, khái niệm “món ngon Hà Nội” không còn bị gói gọn trong nội đô nữa.

Ấy vậy mà, một món ăn giản dị, khiêm nhường nhưng ngon lạ, tôi vốn nghĩ chỉ có ở quê, thì lại gặp nhiều nhất ở Hà Nội phố: nụ hoa mướp xào thịt ếch; nụ mướp xào thịt bò; hay đơn giản chỉ là nụ mướp xào tỏi.

Nụ mướp xào ếch

Trần Minh Ý

Có rất nhiều loài hoa không chỉ để chơi, để ngắm, mà còn dùng để chế biến món ăn. Người ta ăn hoa như ăn một món rau vậy, chỉ khác là nghe thanh cảnh trang nhã hơn mà thôi.

Món ăn từ nụ hoa mướp cũng vậy. Ở quê, mướp thường được trồng từ ngày mùng 5 tháng 5 âm lịch, tức là Tết Đoan Ngọ, hay còn gọi là Tết giết sâu bọ. Người ta cho rằng không chỉ các loại đậu, mà rau củ quả được trồng vào ngày này là “chuẩn” nhất.

Để đến cuối hạ đầu thu, những giàn mướp đã vươn xanh ngan ngát, quả buông lúc lỉu, và mỗi sớm mai, hoa mướp nở rực vàng, dập dìu ong bay bướm lượn. Nụ mướp để làm món ăn là những chùm nụ hoa đực quấn quýt trên một cuống hoa.

Tuy nhiên, khi hái nụ, người ta luôn ước chừng dành lại vài chùm cho chúng nở những ngày tới, để ong bướm thụ phấn cho hoa cái tạo quả. Cũng có những gia đình trồng mướp chỉ để lấy hoa đực và ngọn để xào thôi.

Nụ mướp hái xuống, ngắt phần cuống già đi, chỉ để lại những nụ hoa bụ bẫm, rửa sạch và để ráo.

Thịt ếch kết hợp với hoa mướp có vẻ là thích hợp nhất. Cũng không hiểu vì sao ếch đồng thích ăn hoa mướp rụng. Có một đoạn văn trong sách giáo khoa, hay trong cuốn sách nào đó từng nói về điều này.

Sau những đêm mưa rào, ếch đồng thường có mặt ở chợ nhiều nhất. Những người bắt ếch trong đêm, có khi sáng ra còn chưa kịp thay bộ quần áo ướt mưa và lấm bùn, hối hả đem những con ếch vàng nâu trong giỏ hay thắt dây ngang bụng chúng đến kịp phiên chợ sớm.

Ếch đồng mua về sơ chế, ướp với gia vị vừa đủ, tùy khẩu vị từng nhà.

Cho dầu ăn hay mỡ lợn vừa phải vào chảo nóng, đổ thịt ếch vào xào trước, gần chín, ta cho nụ mướp vào xào cùng, khi cả hai chín tới thì bày ra đĩa, ăn nóng với cơm trắng canh ngọt. Nụ hoa mướp xào chín tới sẽ giòn bùi, ngọt ngào và có mùi thơm dịu dàng, nhất là giống mướp hương.

Chỉ tiếc là, bây giờ mua được một mớ ếch đồng thực sự không hề dễ. Ếch, cua, ốc, cá, từ lâu đã được nuôi đại trà trong những nông trại rồi.