Món trùng trục xào hành răm

Trần Minh Ý

Nhà tôi gần đoạn cuối cùng của sông Tích (H.Chương Mỹ, Hà Nội), khi nó gặp và hòa vào dòng chảy của sông Bùi ở ngã ba làng Tiên Trượng và Bùi Xá.

Ở nơi này, thuở bé, tôi được mẹ dẫn ra sông mò bắt trai, hến, trùng trục để cải thiện bữa cơm độn sắn khoai nghèo khó. Không rõ có phải vì cái khó, cái nghèo, mà những món ăn dân dã quê mùa từ sông hồ đồng ruộng lại khiến chúng tôi lớn lên vẫn nhớ thương cái ngon, cái ngọt, cái lạ lùng quyến rũ của chúng. Món trùng trục xào hành răm của mẹ là món ăn tôi nhớ nhất…

Trùng trục là tên gọi chung chỉ loài nhuyễn thể hai vỏ nước ngọt, hình trứng, hoặc hình ngón tay, vỏ nhẵn hoặc sần sùi. Thịt trùng trục dai ngọt hơn thịt trai, săn chắc hơn thịt hến. Loài trùng trục mẹ tôi thích làm món xào hành răm cho chúng tôi ăn nhất là loài mà mỗi con chỉ to như ngón tay cái, vỏ bóng mịn, thích cắm mình ở lớp bùn non.

Trùng trục mang về gột hết bùn đất bám trên vỏ chúng, ngâm nước sạch vài giờ mới luộc chín. Khi chín, thân con trùng trục tự tách ra khỏi vỏ. Mẹ tôi bóp sạch ruột chúng đi, rồi ướp với gia vị.

Cần có một nắm rau răm, một vài cây thì là, một vài cọng hành lá cắt khúc, một đôi củ hành khô đập dập, một quả cà chua chín mọng cắt múi cau. Khi tất cả đã sẵn sàng, mẹ phi hành vàng thơm rồi vớt ra cái bát nhỏ. Chảo mỡ nóng, mẹ trút thịt trùng trục vào đảo đều tay. Trùng trục chín, tỏa mùi thơm lừng, và thơm hơn khi mớ rau gia vị được nêm vào.

Thành phẩm là đĩa xào với màu trắng ngà của trùng trục, màu xanh mát của hành răm, màu đỏ tươi của cà chua. Chao ôi, vào mùa đông lạnh mà ăn món nóng này với cơm thì thật là tuyệt. Bố tôi tâm đắc đến nỗi bảo cả nhà: Món này còn ngon hơn cả thịt lợn, thịt gà.

Ngoài ra, vẫn những nguyên liệu ấy, mẹ tôi còn biến tấu với món cháo hến, cháo trùng trục, hay một nồi canh chua thanh mát.

Trong những dịp có bạn phương xa đến chơi, nếu buổi chợ tôi may mắn mua được mớ trùng trục, tôi luôn mời họ món ngon giản dị quê tôi, ngoại thành Hà Nội. Món ăn gợi nhớ tuổi nhỏ nghèo khó nhưng được sống trong một bầu không khí trong lành.

Trước, dân làng tôi có trào lưu cào hến trên sông Đáy, chính là đoạn hợp lưu đầu tiên của sông Tích và sông Bùi. Hến và trùng trục được kéo lên đổ đống ở bờ sông, vẫn không hết được sự phong phú ắp đầy giống loài này của dòng sông ngày ấy… Ngày nay, chúng là món ăn có thể gặp trong bốn mùa, mùa nào cũng ngọt ngào dư vị.